Ngày 18/11 vừa qua, Cơ quan Chứng khoán và Thị trường Châu Âu (ESMA) đã công bố đề xuất chuyển đổi chu kỳ thanh toán cổ phiếu, trái phiếu và chứng chỉ quỹ từ chu kỳ T+2 sang T+1, dự kiến sẽ có hiệu lực từ ngày 11/10/2027. Đây được xem là bước đi nhằm hiện đại hóa thị trường vốn của Liên minh châu Âu (EU), đồng thời giảm thiểu rủi ro giao dịch, tăng cường hiệu quả và hòa nhập với các thông lệ toàn cầu.
Nhu cầu nâng cấp thị trường vốn
Đề xuất này của ESMA diễn ra trong bối cảnh các nhà hoạch định chính sách đang nỗ lực tái tạo sự sôi động cho thị trường vốn của khu vực. Đặc biệt, động thái này cũng nhằm điều chỉnh theo kế hoạch tương tự của Anh, nơi dự kiến cũng sẽ thực hiện chuyển sang chu kỳ thanh toán T+1 vào tháng 10/2027, mặc dù chính phủ Anh chưa đưa ra ngày cụ thể.
Trong thời gian gần đây, việc rút ngắn chu kỳ thanh toán trở thành vấn đề nóng sau khi Mỹ vào tháng 5 đã chuyển từ T+2 sang T+1. Mục tiêu chính của việc rút ngắn thời gian thanh toán là để tăng cường tính thanh khoản và giảm thiểu các rủi ro liên quan đến giao dịch không thành công.
Tầm quan trọng của sự phối hợp
ESMA nhấn mạnh tầm quan trọng của một cách tiếp cận phối hợp với các khu vực pháp lý khác trên khắp châu Âu để đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ. Đặc biệt, cần có những nỗ lực chung với Anh và Thụy Sĩ để đạt được sự hài hòa trên các thị trường tài chính chính.
Việc thanh toán là một quy trình thiết yếu, diễn ra hàng ngày, giúp khớp lệnh và chuyển giao quyền sở hữu tài sản từ người bán sang người mua. Trong khi Bắc Mỹ và Ấn Độ đã áp dụng chu kỳ thanh toán T+1, thì ở nhiều khu vực khác, quy trình này thường kéo dài tới hai ngày.
Bối cảnh lịch sử
Sự chú ý đến việc rút ngắn thời gian thanh toán gia tăng trong thời gian đỉnh điểm của đại dịch Covid-19, khi hoạt động giao dịch cổ phiếu meme tại Mỹ thu hút sự quan tâm lớn. Một số công ty chứng khoán như Robinhood đã phải đối mặt với áp lực vì thời gian thanh toán hai ngày khiến họ không thể kịp thời xử lý khối lượng giao dịch tăng vọt.
Sau đó, Mỹ cùng Canada và Mexico đã quyết định giảm chu kỳ thanh toán xuống còn T+1 cho các loại hình tài sản niêm yết. Ước mơ về một thị trường tài chính linh hoạt hơn đang lan tỏa và dẫn dắt EU trong việc đưa ra quyết định tương tự.
Lợi ích của việc chuyển sang T+1
ESMA cho rằng việc rút ngắn chu kỳ thanh toán giúp cải thiện “hiệu quả thanh toán tại EU” và góp phần tích cực vào sự hội nhập của các thị trường. Điều này rất quan trọng trong bối cảnh các thị trường vốn của khu vực vẫn đang bị phân mảnh.
Nhiều tổ chức tài chính, bao gồm các nhà giao dịch và quản lý tài sản, đã yêu cầu các quan chức EU nhanh chóng điều chỉnh chu kỳ thanh toán để dễ dàng thực hiện việc chuyển đổi. Họ cảnh báo rằng nếu các quốc gia thực hiện chuyển đổi vào những thời điểm khác nhau, điều này sẽ gây ra phức tạp và chi phí không cần thiết.
Lý do chọn thời điểm 11/10/2027
ESMA đã chọn ngày 11/10/2027 vì tháng 11 hoặc tháng 12 thường trùng với các kỳ nghỉ lễ, và tháng 10 đầu tiên sau quý III kết thúc sẽ đối mặt với nhiều thách thức liên quan. Điều này cho thấy sự cân nhắc kỹ lưỡng trong việc lựa chọn thời điểm phù hợp nhất cho việc chuyển đổi.
Tuy nhiên, việc chuyển từ chu kỳ thanh toán T+2 sang T+1 sẽ yêu cầu những thay đổi đáng kể trong các khuôn khổ pháp lý hiện tại. ESMA nhấn mạnh rằng việc này là vô cùng cần thiết để đảm bảo sự thành công của quá trình chuyển đổi.
Những thách thức trong quá trình chuyển đổi
Vì EU có một hệ thống thanh toán và bù trừ rất đa dạng, nên việc chuyển đổi sang thanh toán trong một ngày sẽ phức tạp hơn so với các nước như Anh hay Mỹ. ESMA đã chỉ ra rằng “sự phức tạp của môi trường giao dịch và sau giao dịch” sẽ yêu cầu một cơ chế quản lý cụ thể để đảm bảo việc chuyển đổi diễn ra thuận lợi.
Thời hạn cuối cùng cho việc chuyển đổi sẽ được xác định sau khi có sự chấp thuận từ Ủy ban châu Âu và các ngân hàng trung ương của các quốc gia thành viên EU.
Phản hồi từ các đơn vị liên quan
Trung tâm thanh toán và Lưu ký chứng khoán Euroclear đã bày tỏ sự ủng hộ đối với sáng kiến này. Người phát ngôn của Euroclear cho biết: “Chúng tôi hỗ trợ hiệu quả thanh toán toàn cầu…Euroclear đang chuẩn bị cho động thái này và luôn ủng hộ một cách tiếp cận có cân nhắc”. Họ cũng nhấn mạnh rằng việc chuyển đổi sang T+1 đối mặt với nhiều thách thức hơn tại châu Âu so với Bắc Mỹ.
Đề xuất chuyển sang chu kỳ thanh toán T+1 từ tháng 10/2027 của EU hứa hẹn mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng đặt ra không ít thách thức trong quá trình thực hiện. Sự phối hợp giữa các quốc gia và cơ quan tài chính là yếu tố then chốt để đảm bảo thành công cho việc chuyển đổi này.