Thị trường trái phiếu Việt Nam đang đứng trước một thách thức lớn về thanh khoản, đặc biệt khi có khả năng loại bỏ nhà đầu tư cá nhân khỏi các giao dịch trái phiếu riêng lẻ. Theo dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 7 luật, trong đó có Luật Chứng khoán, Chính phủ sẽ trình Quốc hội xem xét vào kỳ họp tháng 10 tới đây. Một điểm đáng chú ý là sự chuyển hướng tập trung vào nhà đầu tư tổ chức.
Nhà Đầu Tư Cá Nhân Có Nguy Cơ Bị Loại Bỏ
Dự thảo luật đề xuất chỉ cho phép các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, chủ yếu là các tổ chức như công ty chứng khoán, quỹ đầu tư và ngân hàng, tham gia vào thị trường trái phiếu riêng lẻ. Điều này được coi là cần thiết bởi nhóm nhà đầu tư tổ chức thường có đủ nguồn lực, kỹ năng phân tích và quản trị rủi ro cần thiết để tham gia vào lĩnh vực phức tạp này.
Theo thống kê, tại Việt Nam hiện nay, hầu hết trái phiếu phát hành và giao dịch trên thị trường thứ cấp đều là trái phiếu phát hành riêng lẻ, nhưng số lượng trái phiếu mà các nhà đầu tư tổ chức nắm giữ còn rất thấp, chỉ chiếm khoảng 8% tổng số trái phiếu doanh nghiệp đang lưu hành. Điều này cho thấy không gian rộng lớn cho việc mở rộng sự tham gia của các nhà đầu tư tổ chức trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp.
Tiềm Năng Đầu Tư Của Các Tổ Chức
Hiện nay, cả nước có hơn 100 quỹ nội địa nắm giữ khoảng 74.000 tỷ đồng và các công ty bảo hiểm sở hữu danh mục đầu tư hơn 900.000 tỷ đồng, nhưng chưa có sự đầu tư đáng kể vào trái phiếu doanh nghiệp. Ngoài ra, hàng loạt quỹ đầu tư nước ngoài quản lý hàng trăm tỷ USD vẫn đang chờ đợi cơ hội để tham gia vào thị trường này. Đặc biệt, Quỹ Bảo hiểm xã hội Việt Nam với 1,2 triệu tỷ đồng cũng chưa được phép đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp.
Trong số các nhà đầu tư tổ chức, ngân hàng thương mại và công ty chứng khoán đã thể hiện sự quan tâm, tuy nhiên giá trị nắm giữ của họ vẫn còn khiêm tốn so với quy mô thị trường.
Giải Pháp Khuyến Khích Nhà Đầu Tư Tổ Chức
Để thu hút các “cá mập” tham gia vào thị trường trái phiếu, một loạt biện pháp cần được thực hiện:
Thúc Đẩy Xếp Hạng Tín Nhiệm
Trước tiên, cần phải đẩy nhanh tiến độ xếp hạng tín nhiệm cho các trái phiếu. Việc có xếp hạng tín nhiệm sẽ giúp các nhà đầu tư tổ chức có cơ sở vững chắc để quyết định đầu tư. Hiện nay, nhiều quỹ ngoại mong muốn tham gia vào thị trường trái phiếu Việt Nam nhưng gặp khó khăn vì đa phần trái phiếu chưa được xếp hạng.
Mở Rộng Quy Định Đối Với Doanh Nghiệp Bảo Hiểm
Cần xây dựng cơ chế thuận lợi hơn cho hoạt động đầu tư trái phiếu của doanh nghiệp bảo hiểm. Luật Kinh doanh bảo hiểm hiện tại cấm doanh nghiệp bảo hiểm mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành nhằm mục đích cơ cấu lại nợ. Tuy nhiên, nhiều trái phiếu được phát hành với mức độ rủi ro thấp nên việc ngăn cản hoàn toàn có thể gây hạn chế không cần thiết đối với các cơ hội đầu tư an toàn.
Hỗ Trợ Phát Triển Các Quỹ Đầu Tư
Với nhóm các quỹ đầu tư, bao gồm quỹ đầu tư trái phiếu doanh nghiệp, cần rà soát các chính sách hiện hành nhằm giúp các quỹ này phát triển. Sự tham gia của nhà đầu tư cá nhân và doanh nghiệp thông qua các quỹ cần được khuyến khích hơn, có thể thông qua các giải pháp ưu đãi về thuế hoặc tái cấp vốn.
Cho Phép Đầu Tư Từ Quỹ Bảo Hiểm Xã Hội
Cho phép Quỹ Bảo hiểm xã hội Việt Nam và một số đơn vị quản lý vốn nhà nước như Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) tham gia đầu tư vào trái phiếu sẽ giúp cải thiện lòng tin của công chúng vào kênh đầu tư này. Đây cũng là một thông lệ phổ biến ở các thị trường trong khu vực.
Tuyên Truyền Để Tăng Cường Kiến Thức
Cuối cùng, bên cạnh việc khuyến khích nhà đầu tư tổ chức, cần có thêm giải pháp tuyên truyền để nâng cao hiểu biết của nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp về trái phiếu doanh nghiệp. Điều này sẽ thúc đẩy họ tiếp tục đầu tư vào thị trường thông qua các quỹ.
Nâng Cao Chất Lượng Nhà Phát Hành
Không chỉ dừng lại ở các biện pháp khuyến khích, chất lượng của nhà phát hành cũng cần được nâng cao. Các doanh nghiệp phát hành trái phiếu cần công khai, minh bạch hơn để tạo uy tín với nhà đầu tư.
Khi các tổ chức đầu tư tham gia tích cực và nhà đầu tư cá nhân được “nắn” vào các quỹ, thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ trở nên chuyên nghiệp và bền vững hơn. Điều này không chỉ nâng cao vị thế của thị trường mà còn biến nó thành kênh huy động vốn trung và dài hạn không thể thiếu cho doanh nghiệp.
Việc cải cách thị trường trái phiếu Việt Nam cần thiết không chỉ để thu hút nhà đầu tư tổ chức mà còn để đảm bảo rằng thị trường phát triển theo hướng bền vững, minh bạch và hiệu quả.