Thị trường trái phiếu doanh nghiệp tại Việt Nam đang dần phục hồi sau giai đoạn khó khăn kéo dài, với sự tham gia tích cực của các tổ chức phát hành và nhà đầu tư. Nhờ vào những cải cách trong chính sách và tâm lý thị trường cải thiện, ngành trái phiếu doanh nghiệp hứa hẹn sẽ tiếp tục có bước phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới.
Giai Đoạn Khó Khăn Đã Qua
Theo ông Nguyễn Lý Thanh Lương, Trưởng nhóm Phân tích, Khối Xếp hạng và Nghiên cứu VIS Rating, giai đoạn tồi tệ nhất của cuộc khủng hoảng thanh khoản từ tháng 9/2022 đến tháng 6/2023 đã lùi xa. Thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã chuyển mình sang một giai đoạn phát triển mới, được đánh dấu bằng các quy định chặt chẽ hơn và tâm lý thị trường đang dần được cải thiện.
Ông Lương cho biết từ tháng 3/2023 đến nay, đã có hơn 200 trái phiếu được gia hạn ngày đáo hạn, kéo dài trung bình khoảng 22 tháng sau khi đạt thỏa thuận với nhà đầu tư. Hoạt động đàm phán gia hạn nợ diễn ra tích cực hơn nhờ Nghị định 08/2024/NĐ-CP, giúp nhiều tổ chức phát hành tránh được nguy cơ chậm trả.
“Khoảng 80 trái phiếu đã gia hạn trước ngày đáo hạn khoảng 1 tháng. Đây chủ yếu là trái phiếu của các doanh nghiệp mới thành lập mà không có hoạt động kinh doanh cốt lõi,” ông Lương nói thêm.
Tỷ lệ chậm trả trái phiếu đã giảm, tỷ lệ thu hồi chậm trả tăng lên, tạo ra sự lạc quan cho cả các tổ chức phát hành và nhà đầu tư. Tổng giá trị trái phiếu phát hành mới trong 9 tháng đầu năm 2024 đạt 334.000 tỷ đồng, tương đương với cả năm 2023.
Hoạt Động Giao Dịch Tăng Tốc
Giao dịch trên thị trường thứ cấp cũng trở nên sôi động kể từ khi sàn giao dịch trái phiếu riêng lẻ được triển khai vào tháng 7/2023. Theo phân tích từ Công ty Chứng khoán VNDIRECT, sự phục hồi của hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ phần lớn được thúc đẩy bởi nhóm ngân hàng.
Trong quý III/2024, nhóm ngân hàng đã phát hành 119.307 tỷ đồng trái phiếu, chiếm 81% tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ phát hành trong quý. Lũy kế trong 9 tháng đầu năm, giá trị phát hành trái phiếu của nhóm ngân hàng đạt khoảng 245.400 tỷ đồng, tăng 188% so với cùng kỳ năm ngoái.
Ông Lương cho rằng việc các ngân hàng gia tăng phát hành trái phiếu nhằm tăng tỷ lệ vốn huy động trung và dài hạn, đảm bảo đáp ứng quy định của Ngân hàng Nhà nước về sử dụng nguồn vốn huy động ngắn hạn.
Các ngân hàng dẫn đầu về lượng phát hành trái phiếu trong 9 tháng qua bao gồm Techcombank, ACB, HDBank và OCB, với tổng giá trị phát hành đáng kể.
Sự Tham Gia Của Ngành Bất Động Sản
Nhóm bất động sản cũng có bước tiến trong việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp, với tổng giá trị phát hành trong quý III/2024 đạt 20.895 tỷ đồng, chiếm 14,2% tổng giá trị phát hành riêng lẻ. Điều này cho thấy dấu hiệu tích cực mặc dù vẫn thấp hơn so với cùng kỳ năm ngoái.
Theo số liệu từ Công ty Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam, từ đầu năm đến nay, các tổ chức phát hành đã mua lại tổng lượng trái phiếu trước hạn lên đến hơn 131.000 tỷ đồng, giảm 27% so với cùng kỳ năm trước. Các ngân hàng thương mại ghi nhận gần 97.000 tỷ đồng trong tổng giá trị mua lại toàn thị trường.
Nhiều doanh nghiệp bất động sản cũng đã thực hiện các hoạt động mua lại trái phiếu, qua đó giúp nâng cao niềm tin của nhà đầu tư vào thị trường. Một số công ty như Công ty cổ phần Phát triển bất động sản Phát Đạt và Công ty TNHH Kinh doanh bất động sản Dream City Villas đã thanh toán hết nợ trái phiếu.
Bối Cảnh Kinh Tế Tích Cực
Trong bối cảnh nền kinh tế phục hồi tích cực, các doanh nghiệp đang chủ động tìm kiếm kênh trái phiếu để huy động vốn phục vụ cho mở rộng hoạt động sản xuất – kinh doanh. Nhóm ngân hàng vẫn tiếp tục là những tên tuổi nổi bật với các kế hoạch phát hành lớn.
Một số ngân hàng dự kiến phát hành trong thời gian còn lại của năm 2024 bao gồm ACB (15.000 tỷ đồng), VietinBank (8.000 tỷ đồng) và LPBank (6.000 tỷ đồng). Theo FiinRatings, ngành ngân hàng sẽ tiếp tục tận dụng môi trường lãi suất thấp để phát hành thêm trái phiếu vào cuối năm 2024.
Tiềm Năng Của Nhà Đầu Tư Nước Ngoài
Mặc dù sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài vào thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn hạn chế, chỉ nắm giữ gần 3% giá trị trái phiếu lưu hành, nhưng tiềm năng mở rộng quy mô thị trường từ nhóm nhà đầu tư này được đánh giá rất lớn. Nhà đầu tư nước ngoài thường có kinh nghiệm đầu tư, tiềm lực tài chính và khả năng chấp nhận rủi ro cao.
Một số thương vụ đáng chú ý trong thời gian tới bao gồm kế hoạch phát hành trái phiếu mới của nhiều doanh nghiệp đầu ngành. Công ty cổ phần Hàng không VietJet đã thông qua phương án phát hành trái phiếu riêng lẻ trong quý III và IV/2024 với tổng giá trị tối đa 2.000 tỷ đồng.
Công ty cổ phần Sản xuất và Kinh doanh VinFast cũng đã phát hành thành công lô trái phiếu VIFCB2429002 và thu về 4.000 tỷ đồng. Trái phiếu này có kỳ hạn 5 năm và lãi suất cố định 13,5%/năm.
Triển Vọng Tương Lai
FiinRatings dự báo rằng triển vọng tăng trưởng tín dụng và tỷ giá ổn định sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho trái phiếu doanh nghiệp phi ngân hàng hồi phục. Trong tháng 9/2024, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã tuyên bố cắt giảm lãi suất lần đầu tiên sau 4 năm, tạo điều kiện tốt cho chi phí vay quốc tế giảm.
Việc giảm lãi suất USD sẽ hỗ trợ chi phí vay cho các doanh nghiệp không thực hiện phòng vệ tỷ giá, đồng thời giúp họ dễ dàng hơn trong việc huy động vốn hoặc chào bán trái phiếu quốc tế.
Dư nợ tín dụng cuối tháng 9/2024 của ngành ngân hàng tăng 8,53% so với đầu năm, tuy nhiên, chủ yếu được thúc đẩy bởi phân khúc khách hàng doanh nghiệp trong bối cảnh nhu cầu tiêu dùng cá nhân còn yếu.
Bên cạnh đó, các quy định sửa đổi Luật Chứng khoán có thể mang lại cả thách thức và cơ hội mới cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Dự thảo Luật Chứng khoán sửa đổi đưa ra các quy định mới nhằm thắt chặt sự tham gia của nhà đầu tư cá nhân trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, nhưng lại mở ra cơ hội cho nhà đầu tư nước ngoài.
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp tại Việt Nam đang trên đà phục hồi với nhiều dấu hiệu tích cực. Những cải cách chính sách và sự tham gia mạnh mẽ của các tổ chức phát hành, đặc biệt là trong ngành ngân hàng và bất động sản, cùng với tiềm năng từ nhà đầu tư nước ngoài, hứa hẹn mang lại một tương lai tươi sáng cho thị trường này.